Położenie i granice administracyjne gminy Ksawerów

Ksawerów to dawna wieś, obecnie dzielnica w środkowo-zachodniej części warszawskiego Mokotowa. Od wschodu graniczy z dzielnicami mieszkaniowymi Sielce i Stegny, od południa ze Służewem, od północnego zachodu i północy z dzielnicami mieszkaniowymi Wyględów i Wierzbno, a od zachodu ze Służewcem. Jak wynika z systemu informacji miejskiej MSI, Ksawerów obejmuje także część Służewca Przemysłowego. Jej granice obejmują dawne Szopy Polskie i Niemieckie.

Granice dzielnicy Ksawerów wyznacza się następująco: przez park Arkadia (teren pomiędzy koroną Skarpy Warszawskiej a ulicą Woronicza) – ul. Woronicza – Wołoska – al. Wilanowskiej do wysokości ulicy. Dominikańskiej – korona Skarpy Warszawskiej zgodnie z linią nachylenia, czyli wzdłuż ulicy. Bocheńskiej i Potoków od strony zachodniej oraz ul. Ikara od strony wschodniej, przejście przez ul. Idzikowskiego do Parku Arkadia nad Pałacem Królikarnia.

Wschodnia część Ksawerowej pełni funkcje mieszkaniowo-biurowe. W zachodniej części dzielnicy znajdują się biurowce, ale i tutaj stopniowo powstają nowe zespoły mieszkaniowe, zmieniające wygląd tej okolicy.

Okolica posiada w pełni rozwiniętą infrastrukturę, liczne sklepy, punkty usługowe, banki, przychodnie itp. Dogodny dojazd do centrum miasta zapewnia komunikacja miejska (liczne linie autobusowe, tramwajowe i metro) oraz Lotnisko Chopina.

Z Ksawerowej można łatwo dotrzeć do ciekawych i przydatnych miejsc:

● Metro Wilanowska,

● Uniwersytet Łazarskiego (Uczelnia Łazarskiego),

● Park Arkadia,

● Park i Pałac Łazienki Królewskie.

Nieruchomość mieszkalna w Ksawerowie

Ksawerów to głównie dzielnica mieszkaniowa, której większość zajmują budynki mieszkalne wielorodzinne. W północno-wschodniej części osiedla, na wschód od ulicy Puławskiej i na północ od ulicy Czerniowieckiej, znajduje się osiedle mieszkaniowe składające się z prywatnych domów jednorodzinnych.

W latach 1968-1975 we wschodniej części Ksawerowej, w rejonie ulic Bukowińskiej, Cieszyńskiej i Czerniowieckiej, powstało osiedle mieszkaniowe Skocznia, składające się z siedmiu budynków mieszkalnych. Teren powstał na miejscu historycznej zabudowy Szopów Niemieckich.

W latach 1972-1977 w zachodniej części Ksawerowej, pomiędzy ulicami Domaniewską, Alejami Niepodległości, Aleją Wilanowską i ulicą Langego, powstało osiedle Domaniewska. Podzielona jest na dwie części ulicą Domaniewską. Część zachodnią bloku wybudowano w latach 1972–1974, część wschodnią w latach 1973–1977. Na Domaniewskiej powstało dwadzieścia dużych wielomieszkaniowych budynków mieszkalnych w systemie panelowym. Znajduje się tu zespół domów z tzw. wielkiej płyty, osiągający długość do 300 metrów.

Nieruchomość biznesowa w Ksawerowie

We wschodnim Ksawerowie, w rejonie ulicy Wołoskiej, znajdują się budynki biurowe, które wraz z budynkami zlokalizowanymi na sąsiednim Służewcu tworzą jeden z największych kompleksów budynków biurowych zarówno w Warszawie, jak i w Polsce. Jest nieformalnie znane jako Mordor, od fikcyjnej lokalizacji z powieści fantasy Władca Pierścieni z lat 1954–1955, napisanej przez J. R. R. Tolkiena.

Wśród obiektów użyteczności publicznej zlokalizowanych we wschodniej części Ksawerowej najważniejsze to Komenda Główna Policji, Ośrodek Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego oraz Kościół Najświętszej Marii Panny.

Przy ulicy Wołoskiej 12 znajduje się Westfield Mokotów, jedno z największych centrów handlowych w mieście.

W zachodniej części dzielnicy znajduje się wiele biurowców i siedzib znanych firm, m.in. budynek Telewizji Polskiej, Zepter Business Center, biurowce Topaz czy Curtis Plaza. Większość budynków biurowych zlokalizowana jest przy ulicy Domaniewskiej. W granicach Ksawerowej znajduje się także popularne centrum handlowe Galeria Mokotów.

Nazwa dzielnicy Ksawerów

Nazwa Ksawerów pochodzi od hrabiego Ksawerego Pusłowskiego, który w 1840 r. wybudował swój dwór (ul. Ksawerów 13) w stylu klasycystycznym, a w 1849 r. kupił pobliską Królikarnię. W dworku, zburzonym w czasie II wojny światowej, odbudowanym i rozbudowanym, obecnie mieści się siedziba Głównego Konserwatora Zabytków.

Przestrzenie publiczne, muzea i obiekty historyczne w Ksawerowie

- Skwer Grupy AK „Granat” przy ul. Puławskiej na pograniczu ulic Woronicza, Broniwoja i Wielickiej. Jej nazwa pochodzi od 10. Pułku Artylerii, zwanego także Grupą Artylerii Granat, wchodzącego w skład Armii Krajowej podczas II wojny światowej. Na placu znajduje się pomnik poświęcony poległym żołnierzom oddziału. Plac znajduje się naprzeciwko głównej bramy Królikarni. Znajdują się tu przyjemne alejki, a park jest gęsto obsadzony drzewami. W sezonie letnim w każdą niedzielę odbywa się tu Mokotowski Targ Śniadaniowy.

- Pałac Królikarnia, położony w północno-wschodniej części Ksawerowa, przy ulicy Puławskiej 113A. Zbudowany w 1786 roku. Mieści się w nim Muzeum Rzeźby Ksawerego Dunikowskiego.

- Karczma Żółta zlokalizowana jest we współczesnych południowo-wschodnich granicach Ksawerowa, przy Alei Wilanowskiej 204. Wybudowana w 1984 roku. Obecnie mieści się w nim Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego.

Komunikacja miejska w Ksawerowie

Komunikacja w okolicy Ksawerów jest bardzo dobra. W okolicy Ksawerowej kursuje wiele linii tramwajowych i autobusowych. Prawie każda część tej dzielnicy ma dobre połączenia komunikacyjne. Do najważniejszych ulic Ksawerowej kursują tramwaje – tory tramwajowe znajdują się na ulicy. Wołoskiej, Woroniczej i Puławskiej.

Na skrzyżowaniu ulic Wilanowskiej i Puławskiej znajduje się duży przystanek autobusowy – Wilanowska, dawniej nazywany Dworcem Południowym. Odjeżdżają stąd autobusy do wielu miast na południowych granicach Warszawy. Autobusy kursują przez Ksawerów ulicami Woronicza, Domaniewską, aleją Wilanowską, Wołoską, Modzelewskiego, aleją Niepodległości i Puławską.

Przez dzielnicę przebiega także linia metra M1 Metra Warszawskiego ze stacjami Wilanowska, zlokalizowana przy ul. Puławskiej, w pobliżu skrzyżowania z al. Wilanowskim i Wierzbno, zlokalizowana u zbiegu ul. Woronicza, al. Niepodległości i ul. Naruszewicza. Samochodem można poruszać się bez żadnych problemów.

Budynki rządowe i użyteczności publicznej w Ksawerowie

W Ksawerowie mieszczą się siedziby kilku polskich agencji rządowych. Komenda Główna Policji mieści się przy ulicy Puławskiej 148/150. Przy ulicy Ksawerów 13, na terenie zespołu Ksawerów, mieści się siedziba Departamentu Ochrony Dziedzictwa, będącego oddziałem Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Ambasada Kuby mieści się w Ksawerowie, przy ulicy Domaniewskiej 48.

W Ksawerowie przy ulicy Woronicza 17 znajduje się zespół budynków, w których mieści się siedziba Telewizji Polskiej, państwowej sieci telewizyjnej nadawcy publicznego Polski i Polskiego Radia.

W Ksawerowie przy ulicy Domaniewskiej 20 znajduje się parafia rzymskokatolicka pod wezwaniem Najświętszej Maryi Panny. Został zbudowany w latach 1982-1996.

Oświata, służba zdrowia, kultura i sport w Ksawerowie

W Ksawerowie działają zarówno miejskie, jak i prywatne przedszkola i szkoły podstawowe. Przy Alei Niepodległości mieści się Liceum im. Kazimierza Wielkiego i Centrum Studiów Amerykańskich Uniwersytetu Warszawskiego.

Przychodnie Podstawowej Opieki Zdrowotnej zlokalizowane są przy ulicach Modzelewskiego i Domaniewskiej. W Ksawerowie mieszczą się także liczne prywatne przychodnie lekarskie i specjalistyczne praktyki lekarskie.

Przy Alei Wilanowskiej, w budynku żółtej karczmy, mieści się Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego, w którym znajdują się pamiątki i materiały pochodzące z czasów minionych.

W Królikarnie znajduje się Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego, będącego oddziałem Muzeum Narodowego w Warszawie.

Miłośnicy sportu mają dobre warunki do uprawiania różnych sportów. Jest tu mnóstwo miejsc do biegania i ścieżek rowerowych. W Ksawerowie działa wiele klubów fitness, m.in. klub Zdrofit w Galerii Mokotów. Przy ulicy Domaniewskiej znajduje się Hangar 646, czyli centrum sportowo-rozrywkowe, w którym znajdują się m.in. trampoliny. Istnieją również inne ciekawe oferty zajęć sportowych. Niedaleko granicy dzielnicy znajduje się jeden z najlepiej wyposażonych basenów w Warszawie – Warsawianka z niewielkim parkiem wodnym.

Zakupy w okolicach Ksawerowej można zrobić w wielu lokalnych sklepach oraz znanych dyskontach. Popularnym miejscem zakupów jest Galeria Mokotów, zlokalizowana na rogu ulic Wołoskiej i Wilanowskiej. Znajduje się tu kilkaset sklepów, przedsiębiorstw usługowych i gastronomicznych, duże kino oraz obiekty sportowe.

Historia Ksawerowej

W 1456 roku pojawiła się pierwsza wzmianka o małej osadzie Szopy, osadzie o charakterze folwarcznym, pierwotnie należącej do drobnego rodu szlacheckiego Szopów. Usytuowano go w rejonie ulicy Puławskiej, w południowo-wschodniej części współczesnej Ksawerowej i południowo-zachodniej części współczesnych Stegn.

Od pierwszej połowy XVII w. osada należała do Zakonu Karmelitów Bosych.

W 1795 r., gdy tereny te weszły w skład Królestwa Prus, Szopy zostały znacjonalizowane. Pod koniec XVII w. rząd pruski umieścił osadników niemieckich w zachodniej części osady, na zachód od ulicy Puławskiej. W ten sposób wieś stała się znana jako Szopy Niemieckie (niem. Szopy). Znajdowała się ona na terenie współczesnej Ksawerowej.

Obszar zamieszkany przez ludność polską, we wschodniej części wsi, na wschód od ulicy Puławskiej, stał się znany jako Szopy Polskie. Na północ od Szopów Polskich znajdowały się także Szopy Francuskie (francuskie Szopy), zamieszkałe przez Francuzów. Obie te osady znajdowały się na terenie współczesnej mikrodzielnicy Stegny.

W latach 70. XVIII w. król Rzeczypospolitej Obojga Narodów Stanisław August Poniatowski nadał tę działkę generałowi brygady armii francuskiej Józefowi Jakubowskiemu. Na swoich dobrach Jakubowski założył niewielką osadę o charakterze dworskim Wierzbno, niedaleko wsi Mokotów (obecnie część Starego Mokotowa).

W 1786 r. na południu Wierzbna powstał pałac Królikarnia, którego właścicielem był Carlo Alessandro Tomatis.

W 1794 r., podczas powstania kościuszkowskiego, w Pałacu Królikarni mieszkał przywódca sił powstańczych Tadeusz Kościuszko.

W 1816 r. Tomatis sprzedał Radziwiłłom pałac w Królikarni.

W 1840 r. szlachcic Ksawer Pusłowski wybudował swoją rezydencję na południu Wierzbna, obecnie znaną jako Ksawerów, która znajduje się przy ulicy Ksawerów 13. Obok niej wybudowano drogę, tworząc obecną ulicę Ksawerów.

W 1849 roku Pałac Królikarnia kupił Ksawer Pusłowski. Z biegiem czasu obszar ten rozwinął się w odrębną osadę, nazwaną na cześć jej założyciela Ksawerego, a później Ksawerów.

W latach 1852-1853 w dzisiejszych południowo-wschodnich granicach Ksawerowej, zlokalizowanej przy dzisiejszej Alei Wilanowskiego 204, wybudowano Karczmę Żółtą. Pierwotnie wchodziła w skład sąsiedniej wsi Wilanowska. Do początków XX wieku funkcjonowała tu karczma. Kiedy zbankrutował, budynek był wykorzystywany do różnych celów, w tym jako buda dla psów i rezydencja.

W 1966 roku budynek Żółtej Tawerny został znacjonalizowany, aby chronić go jako dobro kultury. W 1984 roku w budynku Karczmy Żółtej otwarto Muzeum Polskiego Ruchu Ludowego.

8 kwietnia 1916 roku Ksawerów wraz z otaczającymi je terenami włączono do miasta Warszawy.

W 1937 r. w Szopah Niemieckim, zwanym później Warszawą Południową, otwarto stację kolejową Warszawa Szopy. Stanowiła część linii kolejowej łączącej stacje Mokotów – Nowe Miasto nad Pilicą. Stacja działała do 1969 roku. Jej budynek rozebrano w 2000 roku.

W 1939 roku, podczas niemieckiego oblężenia Warszawy w czasie II wojny światowej, Pałac Królikarnia służył polskim siłom zbrojnym jako pozycja obronna przed nacierającymi siłami niemieckiego Wehrmachtu. Budynek został zniszczony w czasie walk.

W 1944 roku, podczas Powstania Warszawskiego, w ogrodach pałacowych stacjonowały oddziały Armii Krajowej. Ogrody stały się miejscem ciężkich walk pomiędzy żołnierzami polskimi i niemieckimi. W październiku 1944 roku pałac wraz z otaczającą zabudową został spalony przez niemieckie siły okupacyjne.

W 1945 roku Pałac Królikarnia stał się własnością miasta Warszawy i został skonfiskowany dotychczasowemu właścicielowi Kraszyńskich. Budynek odbudowano w 1964 r., a w 1965 r. otwarto Muzeum Rzeźby Ksawerego Dunikowskiego, w którym znajdują się rzeźby ze zbiorów Muzeum Narodowego w Warszawie.

W 1969 roku przy ulicy Woronicza 17 otwarto Centrum Radia i Telewizji, zespół budynków, który do dziś jest siedzibą Telewizji Polskiej, państwowej sieci nadawczej. Obecny budynek siedziby kompleksu został ukończony w 2007 roku.

W latach 70. w granicach Ksawerowej powstały dzielnice Domaniewska i Skocznia, składające się z wielorodzinnych budynków mieszkalnych.

W latach 90-tych we wschodniej części Ksawerowej, w rejonie ulicy Wołoskiej, powstały biurowce. Razem z dzielnicą biurową na sąsiednim Służewcu tworzą kompleks budynków biurowych nieformalnie nazywany Mordorem, który do 2019 roku był największym tego typu obiektem zarówno w Warszawie, jak i w Polsce.

7 kwietnia 1995 roku na terenie dzielnicy otwarto dwie stacje linii M1 Metra Warszawskiego.

4 października 1996 r. dzielnica Mokotów została podzielona na dzielnice miejskiego systemu informacji, z których jedną była dzielnica Ksawerów.

W 2000 roku przy ulicy Wołoskiej 12 otwarto Westfield Mokotów (pierwotnie Galeria Mokotów), jedno z największych centrów handlowych miasta.

Zabytki dzielnicy Ksawerów

Główną atrakcją i najważniejszym budynkiem Xaverova jest Królikarnia. Królikarnia to pałac w stylu klasycystycznym, położony przy ul. Puławskiej 113a w Warszawie, na skarpie wiślanej. Siedziba Muzeum Rzeźby im. Xawerego Dunikowskiego. Obecna nazwa majątku pochodzi z czasów saskich, kiedy na dworze Augusta II znajdował się ogród zoologiczny, w którym hodowano króliki. Ściślej rzecz biorąc, pochodzi ona od nazwy topograficznej przylądka Skarpy Warszawskiej, zwanego wówczas Kaninchenbergiem lub „Caningenbergiem”, co w wolnym tłumaczeniu na język polski oznacza „Króliczą Górę”.

W latach 1731–1732 na szczycie Króliczej Góry, w centralnej części dawnej folwarku króliczego, wzniesiono pawilon królewski Augusta II. Reprezentacyjny dwukondygnacyjny pawilon, pełniący funkcję luksusowego tarasu widokowego, był głównym punktem projektu architektonicznego tzw. Wielkiej Kampamentu, zorganizowanego przez Augusta II latem 1732 roku na łąkach Czerniakowej i północnym przedpolu Krakowa. rezydencja w Wilanowie. Rezydencja polowa Augusta II na szczycie Króliczej Góry nie przetrwała długo w swojej luksusowej formie. Już około 1735 roku z jego terytorium zniknęły ogród, pawilony druhen i sam pawilon królewski.

Za panowania Stanisława Augusta Poniatowskiego na terenie Królikarni znajdowały się pierwotnie browar, cegielnia, hotel, młyn i stodoła, a także położony na zboczu wąwozu budynek kuchenny, inspirowany rzymskim grobowcem Cecylii Metella. Budynek wzniesiono w latach 1782–1786. W 1794 r., podczas powstania kościuszkowskiego, w pałacu mieszkał Tadeusz Kościuszko. Następnie właściciele zmieniali się kilkakrotnie.

Pałac został ponownie zniszczony podczas obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku. W 1944 r. powstańcy warszawscy stoczyli walkę z Niemcami w ogrodzie, podczas której spłonęła kuchnia oraz zniszczono taras z grotą i drzewami.

W 1945 roku majątek stał się własnością miasta. Pałac odbudowano w 1964 r. Z wnętrz pałacowych jedynie Sali Okrągłej przywrócono pierwotną formę. Po zakończeniu odbudowy w pałacu mieściło się Muzeum Rzeźby. Xawerego Dunikowskiego, otwarty w 1965 roku. Organizowane są tu wystawy prezentujące polskich i zagranicznych artystów współczesnych w formie pokazów indywidualnych i zbiorowych.

Wokół Królikarni znajduje się park o tej samej nazwie. Otoczony drzewami i krzewami Park Rzeźby prezentuje wybrane dzieła z bogatej kolekcji Muzeum Narodowego w Warszawie. W parku odbywają się wystawy, festiwale, pokazy filmowe i koncerty, występują tu muzycy Filharmonii Narodowej. Królikarnia to świetne miejsce na romantyczne spacery, zwłaszcza jeśli chcesz być z dala od ruchliwych ulic i parków turystycznych.

- Komenda Główna Policji (KGP). Budynek Komendy Głównej Policji zlokalizowany jest przy ul. Puławskiej 148/150 w Warszawie. Budynek wzniesiono w stylu socrealizmu w 1955 roku. Wcześniej mieściło się tu Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Układ ma kształt litery H, co odpowiada współczesnej architekturze pałacowej. Portyk wejściowy ozdobiony jest kolumnami lotosu.

- Galeria Mokotów (od 2022 Westfield Mokotów) to centrum handlowo-rozrywkowe zlokalizowane na warszawskim Mokotowie, przy ul. Wołoskiej 12. Centrum powstało na terenie dawnej fabryki półprzewodników Tewa. Oddano go do użytku we wrześniu 2000 roku. W wyniku dwóch ekspansji (2002 i 2006) powierzchnia handlowa wzrosła do 62,5 tys. mkw. W 2013 roku zakończono kolejną rozbudowę ośrodka, a w 2020 roku przebudowano strefę wejściową i rotundę.

W 2020 roku na trzech poziomach znajdowało się 210 sklepów i punktów usługowych, 13 restauracji i barów oraz 11-salowe kino Cinema City. Na dachu budynku znajduje się pasieka. 29 września 2022 roku centrum zmieniło nazwę z Galerii Mokotów na Westfield Mokotów.

- Kościół parafialny parafii Najświętszej Maryi Panny Matki Kościoła w Warszawie – parafia rzymskokatolicka należąca do dekanatu mokotowskiego archidiecezji warszawskiej, Metropolii Warszawskiej Kościoła Katolickiego w Warszawie. Zarządzany przez księży archidiecezjalnych. Parafia została założona w 1981 roku. Kościół parafialny wybudowano w latach 80-tych XX wieku.

- Muzeum Historii Polskiego Ruchu Ludowego to muzeum zlokalizowane na warszawskim Mokotowie przy al. Wilanowska 204, w budynku Żółtej Karczmy. Zawiera pamiątki i materiały związane z dziejami polskiego chłopstwa i polskiego ruchu ludowego. Instytucja powstała w 1984 roku. Jego rezydencją jest willa zwana Żółtą Karczmą, wybudowana w latach 1852–1853. W muzeum znajdują się eksponaty związane z ruchem ludowym, w tym działalnością partii chłopskich oraz wiejskich stowarzyszeń kulturalno-oświatowych. Do najciekawszych eksponatów należą dokumenty związane z działalnością PSL na emigracji, obrazy i rzeźby wiejskich artystów nieprofesjonalnych. W ogrodzie otaczającym muzeum eksponowane są rzeźby przedstawiające działaczy ruchu ludowego.