Pod nazwą Stare Miasto, aw miejscowej potocznie zwanej Starówką, kryje się starożytne historyczne centrum Warszawy. Ten zakątek, dawne miasto Stara Warszawa, to lekcja żywej historii, gdzie każda ulica, każdy dom skrywa wielowiekowe tajemnice. Jego korzenie sięgają głębokiej przeszłości XVII i XVIII wieku, a układ urbanistyczny inspirowany estetyką średniowieczną spowijają mury obronne z XIV-XVI wieku. To autentyczna dusza Śródmieścia, jego historyczne serce. W momencie powstania w 1300 roku obszar ten był częścią Królestwa Polskiego w województwie mazowieckim i od tego czasu stał się żywą legendą.

Podróż po Starym Mieście to inspirująca plątanina wąskich uliczek i ścieżek, na każdym kroku ukazująca niesamowite zabytki i arcydzieła architektury. To nie tylko miejsce, to inspiracja, żywe ucieleśnienie historii.

Historyczne ślady Starego Miasta

W XIII wieku miasto otoczono wałem ziemnym, który później, pod koniec XIV wieku, zastąpiono prawdziwymi murami obronnymi. Te bariery ochronne ciągnęły się od skarpy wiślanej wzdłuż dzisiejszej ulicy Podwale do ulicy Piekarskiej przylegającej do kościoła św. Marcina i dalej do zamku. Ze względu na korzystne położenie na szlaku handlowym między Morzem Czarnym a Bałtykiem w Starej Warszawie osiedlali się bogaci kupcy. Warszawski odcinek tej trasy to dzisiejsze ulice Świętojańska, Rynek i Nowomiejska.

W XIV wieku miasto zaczęło się aktywnie rozwijać pod przywództwem księcia Troydena. W 1413 r. Stara Warszawa otrzymała oficjalny status miasta. Na początku XV wieku tempo rozwoju wyhamowało, aw 1526 roku całe miasto znalazło się w granicach Królestwa Polskiego.

Rynek był centrum miasta, na którym mieszkało 40 najbogatszych mieszkańców. Każdy właściciel domu miał działkę o szerokości 9 m i długości 35 m. Taki układ zapewniał zwartą lokalizację dla wielu domów. Na początku tego okresu kamienice były niskie, jedno- lub dwupiętrowe, ze stromymi schodami i dwuspadowymi dachami. Początkowo były drewniane, ale po pożarach w latach 1374, 1384 i 1478 wszystkie nowe budynki wzniesiono z cegły. W 1431 roku zakazano budowy drewnianych domów w obrębie murów miejskich.

Całe Stare Miasto zajmowało około 10 hektarów, w tym dwa rynki (Rynek i Szeroki Dunaj), 12 ulic i około 170 domów.

W kwartale najbliższym rynku wzniesiono kościół parafialny św. Jana, a wśród Rynku ulokowano ratusz (jego rozbiórka nastąpiła dopiero w 1817 r.). Pod koniec XV wieku ludność Starego Miasta wzrosła do prawie pięciu tysięcy mieszkańców.

W 1413 roku książę Janusz postanowił uczynić Starą Warszawę swoją rezydencją i stolicą Księstwa Warszawskiego. Był to początek intensywnego rozwoju miasta. Wokół Starej Warszawy zbudowano podwójne mury z basztami i fosą. Wjazd do miasta możliwy był bramami Krakowską (Dworzan) i Nowomiejską, a także od strony Wisły przez bramy dla pieszych znajdujące się przy wyjeździe z dzisiejszych ulic Celnej i Kamiennych Schodków.

Nieopodal bramy Krakowskich stanął budynek zwany „Wielkim Dworem”, który stał się rezydencją książęcą. Budowlę z dużym dziedzińcem otoczono dodatkowym murem. Wzdłuż ulicy Grodzkiej (obecnie Świętojańskiej) znajdowały się budynki sądu i władz miejskich. Oprócz kościoła św. Jana, który został podniesiony do rangi katedry, mieszkańcom służył kościół św. Marcina, szpital przy kościele św. Ducha dla ubogich starców, dwa cmentarze i łaźnia. W wieży Marszałkowskiej zbudowano więzienie.

Z biegiem czasu Warszawa zyskiwała na znaczeniu, a polscy władcy coraz częściej przebywali w Zamku Królewskim. Po pożarze Wawelu w Krakowie w 1595 roku król Zygmunt III Waza postanowił przenieść swój dwór do Warszawy. W mieście pojawiły się zbiorniki na wodę pitną, a także drewniany wodociąg, co uniezależniło mieszczan od Wisły. Dzięki dwórowi królewskiemu i sejmowi, który zebrał się na przedmieściach Warszawy, zaczęła tu ściągać szlachta, która budowała dla siebie luksusowe pałace, głównie na ulicach Miodowej, Długiej i Krakowskim Przedmieściu.

Przy Rynku i ulicy Świętojańskiej zaczęto budować coraz bardziej okazałe kamienice, które należały do ​​zamożnych kupców i patrycjuszy. Rynek stał się ośrodkiem handlu towarami luksusowymi. Tutaj zarówno kupcy krajowi, jak i zagraniczni sprzedawali towary na swoich parcelach. Dzięki odbywającym się tu sejmikom i wyborom zjeżdżali się tu przedstawiciele szlachty z całego kraju. W 1548 r. wzmocniono obronę miasta budując Barbakan.

W latach 1573-1603 u wylotu ulicy Mostowej stał stały drewniany most Zygmunta Augusta. W latach 1621-1624 zbudowano wał ziemny wokół Starej i Nowej Warszawy, który otrzymał nazwę Wał Zygmuntowskij.

Z biegiem czasu wygląd architektoniczny Starego Miasta zmieniał się wraz z rozwojem stylów artystycznych. Pierwsze kamienice powstały w stylu średniowiecznego gotyku. W czasach Zygmunta Augusta domy odbudowane lub odbudowane po klęskach żywiołowych otrzymały cechy renesansu. Na początku XVII wieku kamienice mieszkalne zdobiono jasnymi elewacjami z elementami barokowymi.

W 1795 r., po rozbiorach Polski, Stare Miasto zaczęło tracić swój blask i stało się miejscem biedy, drobnego rzemiosła, a nawet prostytucji.

Na początku XIX wieku rozebrano mury obronne Starego Miasta, aw 1817 roku zniszczono bramy Nowomiejską i Krakowską wraz z sąsiednimi budynkami, co zwolniło miejsce dla Placu Zamkowego. Barbakan został zaadaptowany i wszedł w strukturę zabudowy mieszkalnej. Usunięto także ratusz i przylegające do niego sklepy. W efekcie Stare Miasto stało się mroczną częścią miasta, wypełnioną starymi kamienicami zamieszkałymi przez biedotę.

W 1906 roku Towarzystwo Opieki nad Zabytkami rozpoczęło odbudowę zniszczonej zabudowy Starego Miasta. Zakupiono i przystosowano do użytku publicznego kamienice „Pod Świętą Anną” (nr 31) i Baryczków (nr 32). W 1916 r. odrestaurowano rynek na Rynku i ponownie ułożono chodnik. W 1928 r. elewacje domów ożywiono polichromią. Do 1938 r. częściowo odrestaurowano mur obronny i Barbakan.

Jednak II wojna światowa w 1944 roku zabrała około 90% zabudowy Starego Miasta. Z ponad 260 domów przetrwało tylko 6.

Odbudowa Starego Miasta

W marcu 1945 r. przedstawiono pierwszy plan odbudowy Starego Miasta. W latach 1945-1947 główny nacisk położono na ochronę i usuwanie gruzów. Oficjalną datą rozpoczęcia odbudowy Starego Miasta był 1 września 1947 r., kiedy to rozpoczęto oczyszczanie Rynku z gruzów. Wrak został przetransportowany specjalnie wybudowaną koleją.

W pierwszej kolejności oczyszczono i ustabilizowano partery apartamentowców przy Rynku Starego Miasta 32, 34, 36, a także ulicę Dekerta, odcinek Wąskiego Dunaju oraz zachowane fragmenty katedry. Fragmenty Kolumny Zygmunta i inne rzeźby przekazano do Muzeum Narodowego. W tym procesie brali czynny udział warszawiacy, którzy pracowali przy robotach publicznych.

W listopadzie 1948 r. zatwierdzono ostateczny plan zagospodarowania Starego i Nowego Miasta. W październiku 1949 r. rozpoczęto opracowywanie dokumentacji technicznej. Jednak część budynków przeznaczonych na Muzeum Warszawy została ukończona i Kolumna Zygmunta wróciła na swoje miejsce (22 lipca), w dniu otwarcia Trasy W-Z. Do końca 1949 r. uprzątnięto ulicę Podwale na odcinku od Placu Zamkowego do ul. Piekarskiej, odrestaurowano 96 domów i 45 budynków. Pierwszy etap odbudowy Starego Miasta zakończył się 22 lipca 1953 r., w Święto Odrodzenia Polski.

W wyniku odbudowy Stare i Nowe Miasto stały się obszarami mieszkalnymi. Usunięto oficyny kamienic, zachowano układ i wymiary ulic. Na wyższych piętrach zapewniono pomieszczenia mieszkalne przy wąskich uliczkach i dziedzińcach, zapewniając światło i powietrze. Wszystkie apartamenty wyposażone są w nowoczesne udogodnienia i centralne ogrzewanie.

Odbudowa katedry św. Jana i innych kościołów Starego Miasta trwała do 1955 roku.

2 lipca 1949 Sejm Ustawodawczy podjął uchwałę o odbudowie Zamku Królewskiego. Ale wtedy ta decyzja nie została wdrożona. W 1947 roku usunięto gruzy i odbudowano Bramę Grodzką, a od 1952 roku prowadzone są prace archeologiczne. W latach 1960-1962 przebudowano parter wieży Grodzkiej, salę z dwiema kolumnami, Dziedziniec Kuchenny, piwnice Pałacu Ślubów i Bibliotekę Królewską. W 1971 roku podjęto decyzję o odbudowie Zamku Królewskiego. Budynek jest budowany od 1974 roku. W 1981 roku udostępniono zwiedzającym kolejne wnętrza.

W ten sposób odtworzono wspaniały klimat XVIII-wiecznego Starego Miasta, choć nie w każdym szczególe. Zachowany został jednak układ i organizacja przestrzenna miasta, takie jakie istniały w XII-XIII wieku.

Stare Miasto jest wyjątkowe, ponieważ jest jedynym obszarem na świecie, który przeszedł tak masową i kompletną renowację historyczną po katastrofalnych zniszczeniach na poziomie około 90%. Projekt odbudowy został opracowany wspólnie przez grupę architektów, historyków i historyków sztuki na podstawie obrazów historycznej Warszawy. Odrestaurowano elementy elewacji, wystrój wnętrz i inne detale, a układ wnętrz dostosowano do nowych funkcji.

Wyobraź sobie przytulne, brukowane uliczki Starego Miasta prowadzące do urokliwych placyków z domami ozdobionymi zabytkowymi fasadami. Warszawskie Stare Miasto to prawdziwe żywe muzeum historii i kultury. Jego ulice zdają się oddychać przeszłością, opowiadając o wydarzeniach i ludziach, którzy odcisnęli swoje piętno na tym miejscu.

Tutaj każdy zakątek owiany jest atmosferą majestatycznej architektury renesansowej i przytulnym średniowiecznym wyglądem. Kolorowe domy z drewnianymi oknami i malowniczymi balkonami zapraszają do zapomnienia o sobie w podróż przez wieki.

Przyjdź na Stare Miasto!