Polska w rankingu Indeksu Odpowiedzialnego Rozwoju

W Indeksie Odpowiedzialnego Rozwoju prowadzonym od 2019 roku przez Polski Instytut Ekonomiczny Polska awansowała z 33. miejsca w 2021 r. na 26. w 2022 r. To jedyny postęp wśród krajów Grupy Wyszehradzkiej. Kraje nordyckie po raz kolejny dominują w górnej połowie rankingów, zajmując połowę miejsc w pierwszej dziesiątce.

W Indeksie Odpowiedzialnego Rozwoju prowadzonym od 2019 roku przez Polski Instytut Ekonomiczny Polska awansowała z 33. miejsca w 2021 r. na 26. w 2022 r. To jedyny postęp wśród krajów Grupy Wyszehradzkiej. Kraje nordyckie po raz kolejny dominują w górnej połowie rankingów, zajmując połowę miejsc w pierwszej dziesiątce.

Indeks Odpowiedzialnego Rozwoju (IOR) powstał jako alternatywa dla PKB i pozwala na dokładniejsze odwzorowanie zmian zachodzących w poszczególnych krajach.

IOR składa się z 4 elementów: obecnego dobrobytu, tworzenia przyszłego dobrobytu, czynników pozapłacowych, odpowiedzialności klimatycznej. Indeks tworzony jest w oparciu o 9 wskaźników. Dane pobierane są m.in. z baz Banku Światowego, Komisji Europejskiej czy Organizacji Narodów Zjednoczonych. W najnowszej analizie uwzględniono 40 krajów.

Kraje nordyckie przodują w rankingach

Wśród krajów o najwyższych wartościach IOR niezmiennie dominują kraje nordyckie. Dzieje się tak dzięki harmonijnemu połączeniu aspektów gospodarczych, społecznych i środowiskowych w strategiach rozwoju tych krajów. Szwecja zajęła pierwsze miejsce w klasyfikacji generalnej, mimo że nie zwyciężyła w poszczególnych kategoriach. Wskazuje to na równowagę pomiędzy poszczególnymi aspektami rozwoju. Kraje skandynawskie osiągają najwyższe wyniki w kategoriach pozafinansowych, takich jak średnia długość życia. Najdłużej żyją w Norwegii, Szwecji, Islandii i Danii. Wysokie wyniki kojarzone są także z bezpieczeństwem, czystym środowiskiem i zdrowiem obywateli.

Wśród 40 krajów o najwyższych wynikach indeksu ponad 75 procent to kraje europejskie. Wynika to głównie z dobrych wyników w obszarach wydatków na edukację oraz badań i rozwoju (filar II) jako procent PKB. W Europie Zachodniej wskaźnik oscylował w przedziale 4,5-6 punktów, a w całej Unii Europejskiej kształtował się średnio na poziomie 3,9 punktu. Poza Europą wartości te były niższe, np. w Singapurze wyniosły 2,5 punktu, w Kanadzie – 3,8 punktu. Warto zaznaczyć, że niższe wartości tego składnika obserwuje się także w Europie, w krajach zwanych rajami podatkowymi, np. Luksemburgu (3,0), Malcie (3,2) czy Irlandii (2,2).

Inflacja jest głównym wyzwaniem dla dobrobytu

W październiku 2022 r. inflacja w strefie euro osiągnęła rekordowy poziom 10,6%. Było to głównie efektem kryzysu w łańcuchu dostaw oraz konfliktu pomiędzy Rosją a Ukrainą. Znacząco wzrosły także ceny żywności i energii. Rosnąca inflacja osłabiła wydatki konsumpcyjne gospodarstw domowych. Wielkość wydatków na gospodarstwo domowe w ujęciu nominalnym spadła o 4,3% (z 9,2 do 8,8 tys. dolarów).

Konsumpcja w Unii Europejskiej jest w dalszym ciągu wyższa niż przed pandemią (średnio o ok. 3,3%), pomimo spadku płac realnych. Najwyższy wzrost wydatków konsumpcyjnych obserwuje się w Bułgarii (22% w porównaniu do 2020 r.), Chorwacji (15%) i Łotwie (13%). W Polsce wzrost spożycia w latach 2020-2022 wyniósł 6,7%.

Rok 2022 przyniósł wyraźną zmianę w rozwoju globalnym, kładąc szczególny nacisk na stabilność gospodarczą i dobrobyt społeczny. Kraje nordyckie stale się rozwijają. W związku z bezprecedensowym wzrostem cen energii spowodowanym problemami na rynkach światowych spowodowanymi pandemią Covid-19 oraz wydarzeniami na Ukrainie (przykładowo cena gazu wzrosła z 69 zł/MWh w 2020 r. do 600 zł/MWh w 2022 r.), wiele krajów europejskich zdecydowało się na wprowadzenie mechanizmów ochronnych, aby nie przerzucać wszystkich kosztów kryzysu energetycznego na konsumentów. Działania przybierały różne formy – np. rząd hiszpański zniósł 7% podatek od produkcji energii, a rząd polski zdecydował się na wprowadzenie ograniczeń w cenach energii cieplnej i wody.

Promocja Polski w rankingu IOR jako jedynego kraju z Grupy Wyszehradzkiej

Polska jako jedyny kraj w Grupie Wyszehradzkiej awansowała w rankingu Indeksu Odpowiedzialnego Rozwoju z 33. na 26. miejsce. Jest to głównie efektem wzrostu dochodów netto i konsumpcji w 2022 roku. Wydatki konsumenckie rosły mocniej niż w krajach UE. W pozostałych krajach odnotowano spadki: Czechy spadły z 20. na 22. miejsce, Węgry z 28. na 34., a Słowacja z 27. na 31.

W Polsce nadal są obszary wymagające poprawy. W kategorii czynników pozapłacowych (filar III) średni wynik zarówno Grupy Wyszehradzkiej, jak i Polski kształtował się poniżej średniej Unii Europejskiej i obniżył się w porównaniu z poprzednim badaniem. Przyczyną regresu była pandemia Covid-19 i nadmierna śmiertelność, która wpłynęła na skrócenie średniej długości życia. W komponencie II – wydatki na B+R oraz edukację jako procent PKB, średnio dla Grupy Wyszehradzkiej są również niższe niż dla UE – 3,6% wobec 3,9%.

Z kolei Grupa Wyszehradzka osiągnęła najlepszy wynik w filarze IV – Odpowiedzialność klimatyczna (5,7 wobec 5,6% w UE), podczas gdy Polska uzyskała najwyższy wynik w tym filarze w grupie (6,2%). To efekt znacznej redukcji emisji CO2 w porównaniu do roku bazowego 1990.

Źródło: pie.net.pl